Wat doen onze nieren?
Onze nieren hebben veel verschillende taken. Zo maken ze hormonen die zorgen voor voldoende rode bloedcellen. Ook helpen ze de bloeddruk goed te houden en dragen bij aan sterke botten. Dit doen ze door vitamine D bruikbaar te maken voor het lichaam. Verder zorgen ze voor de juiste hoeveelheid water en zouten in het lichaam door extra urine te produceren als je veel drinkt, en juist minder als je veel zweet. Maar de belangrijkste taak van de nieren is het filteren van afvalstoffen. Als gevolg van ziekte (hoge bloeddruk en/of diabetes mellitus) of ouderdom kunnen je nieren minder goed gaan werken.
Met voeding en leefstijl kan je ervoor zorgen dat de achteruitgang van de nieren vertraagt!
Gezonde voeding is de basis. Kies voor extra veel groenten, 2 stuks fruit en kies waar kan voor volkorenproducten. En kies vaker voor peulvruchten of andere plantaardige eiwitbronnen, wekelijks vette vis en minder (rood)vlees. En niet te vergeten: dagelijks een handje noten.
Toch kan dit aanvoelen als een dieet! Mogelijk geldt dit ook voor jou. Je bent hierin niet de enige en hopelijk kan je door verder te lezen alvast een eerste stap maken naar een gezondere leefstijl.
Zoutbeperking
Je nieren zullen je het meest dankbaar zijn als je mindert met zout. Beschadigde nieren zijn extra gevoelig voor zout en gaan hierdoor sneller achteruit. Een zoutbeperking van maximaal 5-6 gram per dag is de eerste stap om je nierfunctie zo lang mogelijk stabiel te houden.
Ruim 85 procent van de bevolking eet meer zout dan de aanbevolen maximale hoeveelheid van 6 gram per dag. Volwassen mannen eten gemiddeld 9,9 gram zout en vrouwen gemiddeld 7,5 gram zout.
Wil je weten hoeveel zout je gemiddeld binnenkrijgt?
Vul de zoutmeter in!
Een zoutbeperking klinkt dus erg heftig, maar eigenlijk is dit de maximaal aanbevolen hoeveelheid voor heel Nederland. Met wat kleine aanpassingen kun je het al bereiken!
Tips voor voeding met minder zout:
- Denk in kleine stappen. Houd het praktisch voor jezelf.
- Verminder zout door te kiezen voor andere, minder zoute producten. Kruimel je normaal wel eens feta (portie 20 gr) over de salade? Vervang dit door mozzarella.
- Ook binnen de magere vleeswaren kun je letten op minder zout. Kies wat vaker voor een gekookt ei of kipfilet als alternatief voor rauwe ham of rookvlees.
- Kies waar mogelijk voor de natriumarme of zoutloze variant van een product.
- Soepen staan bekend dat ze veel zout kunnen bevatten. Per kom soep al snel zo’n 1,5 gram. Met 1 kom soep heb je al 25% van die 6 gram zout binnen! Tegenwoordig bestaan er verse pureersoepen waarbij het zakje bouillon (met veel zout) er los bij zit. Je kunt zelf kiezen of je het hele zakje toevoegt, het halve zakje of het zakje bouillon helemaal weglaat.
- Leer je smaakpapillen wennen aan minder zout. Je mag jezelf de tijd gunnen om te wennen aan de smaak van producten of gerechten met minder zout. Bovendien zijn kleine stappen makkelijker vol te houden dan grote veranderingen.
- Kies voor kruiden en specerijen.Ga aan de slag met knoflook, ui en gember of voeg zelf Provençaalse of Italiaanse kruiden toe. Er zijn tegenwoordig veel kruidenmixen zonder zout op de markt.
Meer tips voor kruidenmixen en smaakmakers? Vraag je diëtist! Zoutarm eten is niet hetzelfde als smaakloos eten!
Als je nieren verder achteruit gaan…
Dan is gezonde voeding niet meer voldoende. Je krijgt dan helaas steeds meer dieetaanpassingen. De ernst van nierschade wordt ingedeeld in stadia:
Normaal (stadium 1) is de filterfunctie 90 ml per minuut (eGFR / CKD-EPI >90).Onder de 90 spreken we van mild nierfalen, onder de 60 van matig nierfalen en onder de 30 van zwaar nierfalen (stadium 4). Vanaf stadium 3 moet nierfalen behandeld worden. In stadium 2 kan de diëtist al preventief bijdragen om de nierfunctie stabiel te houden.
Als de nieren minder werken dan normaal (=nierschade), heeft het lichaam problemen om de afvalstoffen en het teveel aan vocht te verwijderen. Om de hoeveelheid afvalstoffen te beperken, krijg je een eiwitbeperking. Een eiwitbeperking voorkomt dat het lichaam veel ureum moet uitscheiden. Ureum is de afvalstof die vrijkomt bij de vertering van eiwit. Je moet dan oppassen met vlees, kip, ei, zuivel en andere bronnen van eiwitten. Voor iedereen is de hoeveelheid eiwit die nog is toegestaan anders. Overleg hierover altijd met je diëtist.
Ook kan je vocht gaan vasthouden. Je nieren kunnen het niet meer aan om al het vocht zelf uit te scheiden. Om je nieren minder te belasten, kan je een vochtbeperking krijgen. Je mag dan maximaal 1500 ml vocht binnenkrijgen, maar het komt ook geregeld voor dat mensen nog maar 500 a 750 ml per dag mogen drinken. Dit is niet alleen wat je drinkt, maar ook je fruit- en zuivelinname worden hierbij gerekend.
Ook teveel aan mineralen zoals kalium, natrium (onderdeel van zout) en fosfaat (gekoppeld aan eiwit) kunnen onvoldoende verwijderd worden. Kalium is een zeer belangrijk mineraal en helpt het hart goed te functioneren. Bij verminderde nierfunctie wordt het teveel aan kalium niet verwijderd en stapelt het zich op. Een te hoog kaliumgehalte in het bloed kan ernstige hartritmestoornissen veroorzaken. Het kaliumgehalte in het bloed kan dalen door het gebruik van kaliumrijke voedingsmiddelen als aardappelen, koffie, chocolade, fruit en groenten zoals spinazie en andere donkergroene bladgroenten, tomaten, bananen en noten te beperken.
Hoe slechter de nierfunctie, hoe beperkender het voedingspatroon lijkt te worden. Er is medicatie om je nieren te helpen met het uitscheiden van afvalstoffen en vraag je diëtist om mee te denken.
Wil je meer weten over voeding bij een verminderde nierfunctie en adviezen op maat in jouw situatie? Neem dan gerust contact met ons op!
